نشانه های کم ابی در بدن

کم آبی زندگی روزانه ما را تحت تاثیر قرار می دهد، احساس گرسنگی و خستگی می کنیم. فعالیت های ورزشی برایمان مشکل تر می شود و عملکردهای فیزیکی و ذهنی ما دچار اختلال می شود. احساسات ما نامتعادل می شود و ما دیگر آن آدم همیشگی نیستیم.

به گزارش گروه ترجمه سرویس علم و فناوری ایمنا، بسیاری از ما با کمبود شدید آب بدن روبه رو هستیم و حتی ممکن است خودمان نیز این موضوع را ندانیم. بسیاری از مواقع علائمی که به ما هشدار می دهند آب بخوریم ،حساسیت خود را از دست می دهند و ما آنقدر که باید احساس تشنگی نمی کنیم.
با ابن وجود ممکن است نشانه های دیگرکم آبی خود را نشان دهند که شامل موارد زیر می باشند:
آلرژی: کمبود آب در بدن باعث می شود سطح هیستامین بدن کم شود،پس از آن سیستم ایمنی تعادل خود را از دست می دهد. این موارد باعث شروع آلرژی نسبت به گرد و غبار، گرده های گیاهان و حتی آلرژی نسبت به جانوران می شود.
مشکلات گوارشی: یبوست و بازگشت اسید نشانه های کمبود آب شدید بدن می باشد. برای اینکه دستگاه گوارش جریان یکنواخت و آرامی داشته باشد باید جذب آب در بدن بهینه باشد.
افسردگی، کج خلقی و یا ابهامات ذهنی: ذهن ما بر منبع خونی بزرگی متکی می باشد. با کم خوردن آب این جریان حیاتی کاهش می یابد و در نتیجه عدم تعادل ذهنی و یا احساسی صورت می گیرد ودر موارد افراطی ،اختلالات ذهنی موقتی ایجاد می شود.میزان بالای هورمون های استرس زا نیز می تواند باعث افزایش کم آبی بدن شود. شما برای شکستن این چرخه باید استرس را کنار بگذاشته و به اندازه کافی آب بنوشید.
اجازه ندهید سوخت بدنتان تمام شود
عواقب کم آبی شدید دربدن چیست؟ ممکن است شما احساس سرگیجه یا خستگی کنید، سرتان درد بگیرد و یا یکی از مواردی که قبلا گفته شد را تجربه کنید.
همان طور که می دانید بیش از نیمی از وزن بدن را آب تشکیل می دهد، بنابراین باید بگوییم که آب برای سلامت بدن ضروری است. خون که مهمترین مایع بدن می باشد، اکسیژن را به بدن می رساند و دی اکسد کربن را دفع می کند، همچنین نقل و انتقال مواد غذایی، سلول های ایمنی و پادتن را به عهده دارد. بیش از ۸۳ درصد حجم خون را آب تشکیل می دهد، بنابراین وقتی آب بدن کم شود، جریان خون کافی در بدن وجود نخواهد داشت.

تمدن هایی که کمبود اب را جدی نگرفتند....

تمدن­هایی که کمبود آب را جدی نگرفتند و ...

بی‌­آبی چیز جدیدی نیست. تمدن­‌هایی بوده‌­اند که صدها سال عمر کرده‌­اند و آثار فاخری از خود برجای گذاشته‌­اند که هنوز دانشمندان را در حیرت خود نگه داشته است. اما بر اثر تغییرات آب و هوا و کمبود آب، رخت از تاریخ بربسته‌­اند و صفحات آن را به تمدن­‌های بعدی سپرده‌­اند.

شاید عجیب­ترین مورد، تمدن دره سند باشد. هنوز این سرزمین که از هند تا ایران کشیده می‌­شده است، پر از جلگه­‌های معروف و سرسبز است و گاهی از وفور باران در سیل فرومی‌­غلتد. اما تمدن دره سند 3000 سال پیش نابود شد. دانشمندان علت اصلی آن را تغییر الگوی باران و کاهش محصول می­‌دانند. طبیعی است جمعیت 5 میلیونی آن که در دوره خود عدد بسیار بزرگی بوده و دست­کم 10% جمعیت جهان محسوب می‌­شده، نیازمند آب و غذای فراوانی بوده است. هم‌­اکنون نیز یکی از مشکلات اصلی در کم‌­آبی، جمعیت زیاد کره زمین است.

یکی دیگر از تمدن­هایی که تغییرات آب و هوایی را دست­کم گرفته و مانند بشر امروزی، با وجود این‌­همه تهدید طبیعی به کشتار یکدیگر افتادند، تمدن معروف مایا در آمریکایی مرکزی است. شهرها، خیابان­ها، بناهای تاریخی با مهندسی پیشرفته، زمین­های وسیعِ زیر کشت، کاربرد وسیع ریاضی و نگارش و تقویم و ... هر کسی را به تحسین وا­می­‌دارد. شهرهای تمدن مایا در حدود 900 میلادی از سکنه خالی شد و اکنون تنها زبان مایایی و برخی سنن آن به جا مانده است.

آب واقعاً مایه حیات است و ارزش آن را زمانی حس می­کنیم که آن را از دست می­‌دهیم. علت آن این است که هیچ چیز جای آب را نمی­‌گیرد. کاش به صورت طبیعی دچار فقدان آن می­‌شدیم. مشکل اینجا است که خدا همیشه نعمت می­‌دهد و این ما هستیم که از آن بد استفاده می‌­کنیم.

به هر حال چالشی که ما با آن روبرو هستیم، یافتن راه‌­های حفظ، مدیریت و توزیع مناسب منابع آب شیرین است. متأسفانه ایران در بین 133 کشور جهان در رتبه­‌بندی مدیریت منابع آب، بر پله 132 ایستاده است. واشنگتن­‌پست سه نشانه مدیریت ناکارآمد بر منابع آبی را فناوری نامناسب در حوزه کشاورزی، یارانه‌های سنگین دولت بر حوزه آب و فقدان برنامه ریزی بلند مدت می­‌داند.

به نظر می­‌رسد باید برای کاهش مصرف آب از روش‌­های متنوعی بهره گرفت و الا به زودی با مشکلات لاعلاجی روبرو خواهیم بود:

· آگاهی­‌بخشی: اولین قدم آن است که همه بدانند مشکل آب دامن آنها را نیز خواهد گرفت. «همه» شامل مردم، نخبگان و مسئولان دولتی می‌شود.

· همکاری جهانی: مشکل کم‌­آبی یکی از مشکلات بین­‌المللی است یعنی هم علل آن و هم پیامدهایش از مرزها می­‌گذرد بنابر این جز از طرق بین‌­المللی قابل حل نیست.

· پیشگیری از گسترش کم­‌آبی با وضع مقررات سخت، ابتکارات علمی و تلاش سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن): درخواست رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور سال جاری برای تشکیل اتاق­‌های فکر میان نمایندگان دولت و تشکل­‌های مردم­‌نهاد و همچنین تأکید وی بر لزوم تلاش برای بکارگیری ایده‌­های دانشگاهی برای حل مشکل کم‌­آبی، طلیعه اقدامات مثبت در این زمینه است. خانم ابتکار همچنین به دستور دولت به صنایع بزرگ برای نصب تجهیزات مناسب خبر داد و هشدار داد در صورت عدم تعامل مثبت آنها تا آخر سال جاری، تذکر دریافت کرده و حتی شاید برخی از آنها تعطیل شوند. باید دید آیا این ضرب‌­الاجل دولت نیز مانند ضرب­‌الاجل نیروی انتظامی به خودروسازان برای ارتقای استانداردهای خود دائماً تمدید خواهد شد یا نه! اگر در کشور ما سمن­‌ها از قدرت عمل بیشتری برخوردار شوند، می­‌توانند با درخواست تحریم کالاهای شرکتی که از روش‌­های ضدمحیط­‌زیستی در تولید محصول خود بهره می‌­گیرد، آن شرکت را مجبور به تغییر روش خود می­‌کردند.

· وجود یک نظام جامع و اولویت­­‌گذاری بر اصلاح بخش کشاورزی: فشار زیاد بر شهروندان برای صرفه­‌جویی در مصرف آب، در کشوری چون ایالات متحده صحیح است که حدود نیمی از مصرف آب به واحدهای مسکونی برمی­‌گردد. اما در ایران 90% آب توسط بخش کشاورزی مصرف می‌شود و حتی اگر همه مردم در خانه­‌های خود و حتی واحدهای تجاری و صنعتی صرفه‌­جویی کنند، مشکلی حل نمی­‌شود. پس دولت و صداوسیما به جای این­گونه اقدامات و تبلیغات یا انداختن تقصیر به گردن کشورهای همسایه یا کره زمین، بهتر است هر چه زودتر راه چاره‌­ای برای اصلاح نظام کشاورزی در ایران ابداع کنند. به نظر می‌­رسد علاوه بر روش­‌های نوین آبیاری، محدودسازی کشاورزی در ایران به چند محصول راهبردی و انتقال عمده شاغلان این حوزه به حوزه‌های جدید ‌مانند توریسم و علم و فناوری سه راهکار منطقی و غیرقابل اجتناب برای کشور خشکی مانند ایران است. در واقع ما نیازمند همفکری و همکاری همه در حوزه‌­های مختلف هستیم که تشکیل شورای عالی آب، می­تواند طلیعه آن باشد.

· حرکت به سمت افزایش منابع آبی با سرمایه‌­گذاری در این زمینه: اگر تنها به فکر افزایش منابع آبی باشیم، مثلاً پروژه انتقال آب خلیج فارس را به داخل فلات ایران پیگیری کنیم، علاوه بر اینکه هزینه­‌های سنگینی به صورت سالیانه برای این پروژه و شیرین­‌سازی آب از جیب مردم و دولت خواهد رفت، این کار بدان معنا است که از تغییر خود عاجزیم و تنها می­‌خواهیم همه چیز را با خود هماهنگ کنیم. با این حال اگر مواردی که پیش­تر گفته شد مانند پیشگیری از افزایش مصرف به ویژه در بخش کشاورزی نتیجه نداد، می­توانیم در برخی نواحی ساحلی از شیرین­‌سازی آب استفاده کنیم، یا از برخی کشورهای دیگر آب وارد کنیم. ضمن اینکه می­توان با سیاست‌­های مختلف در بلندمدت به افزایش آب­‌های زیرزمینی و سطحی یاری رساند.

اگر دست روی دست گذاشته و منتظر بقیه باشیم، شاید زودتر از بقیه تلف شویم. فکر سفر به کشورهای دیگر یا اتهام­‌زنی به این و آن را از سر بیرون کنیم و به خود، کشور و آینده‌­مان بیاندیشیم. ظاهراً مجبوریم پیش از اینکه همه گزینه‌­هایمان را از دست بدهیم، عجالتاً یک یا دو گزینه را فدا کنیم.

مهم ترین کمبود اب در ایران و نتایج کمبود اب در ایران چیست؟

مهمترین عوامل کمبود آب در ایران کنونی چیست؟

اولین مرحله برای شناخت این پدیده شوم، بررسی مهم­ترین عوامل آن است:

· جغرافیای خشک و وابسته به بارش: گفتیم که زیست‌­بوم خاورمیانه که ما در آن قرار داریم، یکی از ریشه­‌های اصلی خشکسالی است اما در اینجا به یک مشکل خاص یعنی وابستگی ایران به بارشی که دائماً از آن کاسته می­‌شود، برمی­‌خوریم. 85% از وسعت کشور در منطقه فراخشک، خشک و نیمه‌­خشک قرار دارد. به بیان دیگر ایران شامل یک فلات مرکزی خشک است که از نظر تغذیه آبی، کاملاً وابسته به دو رشته‌­کوه البزر و زاگرس است (دو استثنا در این مورد، جلگه مازندران و خوزستان است). رودخانه‌­ها عموماً از این دو رشته­‌کوه سرچشمه می‌­گیرند و ذخایر آبی نیز در فصول گرم، همان برف و یخی است که در ارتفاعات این دو از زمستان سال گذشته باقی مانده است.

حالا تصور کنید نه تنها میزان بارش در ایران یک­‌سوم میانگین جهانی است، بلکه در سال­‌های اخیر دائماً از کاهش میزان بارش خبرهایی بگوش می‌رسد و ارقام مختلفی اعلام می­‌شود. همین دو ماه پیش توکلی نماینده مجلس در شورای عالی آب اعلام کرد در چند سال گذشته 20 تا 25% از بارش­‌ها کاسته شده است. البته هر شهر و شهرستانی وضعیت خاص خود را دارد. مثلاً فرماندار بانه ابتدای امسال از کاهش 18 درصدی بارش در این منطقه خبر داد که در نتیجه آن، حجم آب سد سبدلوی بانه از 3 میلیون و 200 هزار متر مکعب در سال 1391، به یک میلیون و 200 هزار کاهش یافته است. این مسأله بسیاری از کشاورزان منطقه را با مشکل مواجه ساخته است.

· هدررفتن آب در کشاورزی: آبیاری غرقابی در ایران و کشت نامناسب یکی از معضلات ما و بسیاری از کشورهای خاورمیانه است. 85% از آب مصرفی خاورمیانه در بخش کشاورزی مصرف می­‌شود که این عدد در ایران به 90% می‌­رسد. این در حالی است که کشاورزی تنها 15% از تولید ایران را شامل می­‌شود. درست است که یکی از علل مصرف بالای آب در کشاورزی این منطقه، آب و هوای خشک آن است، اما می‌­توان با روش‌­های نوین از این میزان مصرف کاست، بدون اینکه که دچار کاهش محصولات کشاورزی شویم.

متأسفانه کشاورزان زحمتکش ما در بسیاری از بخش‌­های کشور، هنوز اطلاع کاملی از آبیاری جدید نداشته یا سرمایه و یا تمایل لازم را برای بهره‌گیری از آن ندارند. با وجود شعارهای دولت یازدهم مبنی بر اصلاح کشاورزی و حل مشکل کم­‌آبی، تحریم نفتی و کمبود بودجه مجال چندانی برای مسؤولان باقی نگذاشته است. "فایننشال تایمز" در مقاله خود پیرامون کم­‌آبی در ایران، اصلاح نظام کشاورزی ایران را در یک دهه آتی نیازمند سرمایه­‌گذاری 100 میلیارد دلاری دانسته است.

· استفاده غیراصولی از آب­های زیرزمینی: یکی از مهم­ترین ذخیره‌­های آبی ایران، آب­‌های زیرزمینی هستند که از دیرباز به وسیله قنات در فلات مرکزی حفظ شده و جریان می‌­یافت. متأسفانه بر اثر کاهش بارش، بسیاری از کشاورزان و واحدهای صنعتی مجبور به حفر چاه‌­های غیرمجاز و آبکشی بیش از حد از آن شده‌­اند که شاید یکی دو سال مشکل آنها را حل کند، اما به مرور بر مشکلات آنها می­‌افزاید. زیرا آب­‌های زیرزمینی، آب­‌های سطحی و بارش در یک چرخه قرار دارند و استفاده غیراصولی از هر کدام، بلافاصله اثر منفی بر دو مورد دیگر دارد. چهار دهه پیش تنها 50 هزار حلقه چاه در ایران وجود داشت که سالانه حدود 9 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت می­‌شد، اما اکنون بیش از 650 هزار حلقه ایجاد شده که سالانه بیش از 60 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت می‌­شود!

فایننشال تایمز ضمن نقل قول از کاوه مدنی استاد ایرانی در دانشگاه دولتی لندن می­‌نویسد ایران از 2000 سال پیش صنعت قنات را به دنیا معرفی کرده، اما متأسفانه بر اثر افزایش جمعیت، رشد مراکز صنعتی در فلات مرکزی، پمپاژ آب از آب‌­های زیرزمینی به صورت غیرقانونی و غیراصولی و نهایتاً تغییرات کلی در آب و هوا، 36 هزار رشته قنات­ در ایران خشکیده و مقنی‌­ها نیز با افراد جوان جایگزین نشده‌­اند. برای مثال در 50 سال اخیر 40 قنات در جنوب تهران متروک شده و به جای آن 1400 پمپ مشغول آبرسانی به سبزی­کاران و جمعیتِ رو به رشد است. البته نگهداری قنات‌­ها نیز کم‌خرج نیست. تنها لایروبی قنات 7 کیلومتری کریم‌­آباد در جنوب تهران، سالانه 50 میلیون هزینه دارد.

نماینده مجلس در شورالی عالی آب در این مورد می­‌گوید:«اثر منفی برداشت‌های بی رویه آب روی آبدهی چاه‌ها و ممنوعه شدن دشت‌ها بسیار فزاینده بوده است تا جایی که متوسط آبدهی چاه‌­ها تقریبا به یک سوم رسیده است... کاهش ذخایر آب زیرزمینی و افت سطح آب باعث کاهش زه‌کشی رودخانه‌ها و تخلیه چشمه‌ها و زه‌­آب‌های دشت‌ها به رودخانه‌ها شده است و به همین خاطر در جریان سطحی در رودخانه‌ها با وجود بارندگی حدود نرمال در برخی از حوضه‌های آبریز با کاهش شدید مواجه هستیم و یکی از دلایل خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور همین امر است.»

· افزایش بی­‌رویه جمعیت و مصرف آب در واحدهای مسکونی: ابتدای سال جاری، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا اعلام کرد مصرف آب در تهران، اراک، اصفهان، اراک، شیراز، قزوین، قم، کرج، کرمان، مشهد، همدان و یزد بیش از مخازن آب در این شهرها است. این در حالی است که 517 شهر دیگر نیز مصرفی برابر با مخازن خود دارند و اگر همین روند ادامه پیدا کند، آنها هم با همین مشکل مواجه خواهند شد. لازم به ذکر است 5 میلیون مشترک روستایی و 14 میلیون مشترک شهری در ایران وجود دارد. این جدا از واحدهای تجاری، صنعتی و کشاورزی است.

افزایش جمعیت موجب شده بسیاری از رودخانه­‌ها با کمبود آب و حتی خشکی فصلی مواجه شوند. در این مورد می­‌توان انتقال آب زاینده‌­رود برای مصرف شهرهای اطراف و در نتیجه خشک­‌شدن آن در سال 1379 اشاره کرد. اخیراً نیز مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از خشک‌شدن سد لار و لتیان خبر داد که آب شرق تهران را تأمین می­‌کنند. لازم به ذکر است است هم‌­اکنون آب 3057 مشترک پرمصرف در تهران به مدت 7 ساعت در طول روز قطع می‌شود.

· لوله­‌کشی غیراستاندارد در مناطق شهری: همین الآن که گزارش حاضر را می­‌خوانید، طبق آمار رسمی، 30% از آب تصفیه­‌شده به دلیل فرسودگی لوله­‌ها هدر می­رود. جدا از این، آب لوله­‌کشی در شهرهای ما تنها به صورت تصفیه‌­شده ارائه می­‌شود و مردم مجبورند برای آبیاری باغچه­ و شستن حیاط و خودرو خود نیز از همان آب شیرین استفاده کنند. در این مورد تنها وزارت نیرو و شرکت آبفا باید برای رفع این معضل اقدام کنند. زاهدان، کاشان و بجستان از شهرهایی هستند که توزیع دوگانه آب را تجربه کرد‌ه‌­اند و می­‌توان از این تجربه برای انتخاب بهترین راه، سود جست.

· تغییرات آب و هوایی در کره زمین که پیش‌­تر توضیح داده شد، اما به نظر می‌­رسد با توجه به مواردی که گفته شد، نمی‌­توان همه تقصیر را گردن کره زمین انداخت!

نتایج کمبود آب در ایران چیست؟

· عدم دسترسی مردم به آب: بسیاری از مردم به آب شرب سالم دسترسی ندارند یا باید از تانکرها آب دریافت کنند. رئیس شورای شهر چالوس ادعا می­‌کند 80% از مردم شهر هچیرود به دلیل کاهش شدید آب در چاه‌­ها و قطع آب لوله‌­کشی با بحران روبرو بوده و تانکرها به آنان آب می‌رسانند. این مسأله به بروز نارضایتی­‌هایی منجر شده است. فرشاد جعفری رئیس شورای شهر کلاردشت نیز از کمبود آب آشامیدنی در تابستان به دلیل فرسودگی لوله‌­ها و حضور گردشگران خبر داد و افزود 8 روستا از 19 روستای این منطقه از طریق تانکر، آب دریافت می­‌کنند. مدیر عامل آب و فاضلاب شهرستان رامسر نیز از قطعی آب در شب‌­ها برای مناطق جواهرده، اربه کله، لرسانور و هفت شهیدان خبر داد. مدیرعامل آب استان مازندران علت اصلی این مشکلات را کاهش 30 درصدی بارش و آبدهی رودخانه‌­ها دانست. حمیدرضا جانباز مشاور وزیر نیرو اخیراً اعلام کرده است به بیش از 7 هزار روستا در کشور با تانکر آبرسانی می‌­شود که برخی از آنها 14 سال است با کم‌­آبی دست و پنجه نرم می­‌کنند.

· تخریب محیط زیست: دریاچه ارومیه و تالاب‌­های مهمی چون هامون و گاوخونی خشک شده‌­اند یا در معرض نابودی قرار دارند. برای مثال فایننشال تایمز در مورد دریاچه ارومیه هشدار داده است که با کاهش سریع ارتفاع آب دریاچه از 1996 تا کنون، میزان ذخایر آن از 31 میلیارد متر مکعب به 1.5 میلیارد رسیده است. 80 هزار پمپ آب زیرزمینی و 37 بند در اطراف دریاچه که عمدتاً برای مصارف کشاورزی است، موجب شده آب ورودی به دریاچه بسیار کاهش یابد. دولت یازدهم از آغاز بکار خود کمیته ویژه‌­ای را برای حل بحران دریاچه ارومیه تشکیل داده است. تالاب هامون نیز در سیستان و بلوچستان که زمانی با دو سه رودخانه پرآب اطرافش، گرمی و خشکی هوای سیستان و بلوچستان را تعدیل می‌­کرد، سال­ها است خشک شده و منبع پراکندگی گردوغبار در منطقه شده است. دولت ایران، بازسازی سد کجکی در افغانستان را علت اصلی کم­‌آبی رود هیرمند و خشکی تالاب هامون می­‌داند، اما ضیایی معاون آب در وزارت آب و انرژی افغانستان بیان داشته که حق‌­آبه ایران کم نشده و علت اصلی روند خشکی رودخانه، کانال­‌ها و چاه‌­هایی است که در امتداد هیرمند و شهرهای اطراف آن در ایران حفر شده است. به نظر می‌­رسد باز هم پای سوءمدیریت در میان است نه تحریم­‌های بین­‌المللی!

· کاهش آب­‌های سطحی: بسیاری از رودخانه­‌های مهم تنها در فصول خاصی از سال جریان دارند و یا به کلی خشک شد‌ه­‌اند. در این مورد می‌توان علاوه بر زاینده­‌رود، از رودخانه قره­‌سو در استان اردبیل نام برد که با وجود 285 کلیومتر طول از رشته‌­کوه تالش تا روخانه مرزی ارس، دست‌به‌گریبانِ خشکسالی است و به حالت نیمه­‌خشک درآمده است. رودخانه قزل­اوزن و تالوار نیز در شهرستان بیجار در معرض خشکی کامل قرار گرفته است. عفیفی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان با بیان این معضل، علت اصلی آن را برداشت غیرقانونی آب توسط کشاورزان و باغداران و مدیریت نامطلوب بر منابع آبی دانست.

· مرگ گونه­‌های جانوری: بسیاری از گونه‌­های جانوری یا از بین رفته‌­اند یا دست­کم از ایران رخت بربسته­‌اند، مانند آهو و میش­‌مرغ در استان کردستان که متأسفانه علاوه بر خشکسالی و بیابان­‌زایی، صید بی­‌رویه نیز بلای جان­شان شده است. بر اثر خشکی زاینده‌­رود و در نتیجه آن، خشک‌شدن تالاب گاوخونی که اکنون تنها زه‌آب برخی زمین­‌های کشاورزی اطراف را دریافت می‌­کند، دیگر پرندگان مهاجری که از روسیه و قفقاز به جنوب کشور می‌­رفتند، در این تالاب اقامت نمی‌­کنند. به عنوان مثالی دیگر باید از ماهی‌­های رودخانه قره­‌سو در مشکین­‌شهر نام برد که بر اثر خشکی رودخانه ناشی از خشکسالی و بهره­‌برداریِ بیش از حد برای مصارف کشاورزی، در چند ماه اخیر تلف شدند. مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، این ماهیان را شامل ماهی سیاه، سس‌ماهی، ماهی برکه‌­ای، شاه­‌کولی و کپور ماهی دانست.

· بیابان­‌زایی و گردوغبار: خشک­‌شدن زمین، جنگل‌­زدایی و بیابان­‌زایی علاوه بر تخریب زمین، موجب گسترش گردوغبار در فضای کشور شده است. لازم به ذکر است یکی از علل دیگر بیابان­‌زایی، کشت بیش از حد در یک زمین توسط کشاورزان و چرای بیش از حد دام در آن است. تنها در اصفهان، ده­‌ها هزار هکتار از زمین­‌های کشاورزی خشک شده و حدود 500 میلیون اصله درخت در چند سال اخیر از بین رفته است. به گفته مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان، خشک­شدن تالاب گاوخونی وضعیتی را ایجاد کرده که با وزش هر باد، گرد و غبار در مناطق اطراف آن حتی شهر اصفهان پراکنده می‌­شود، جدا از اینکه شوربودن این گردوغبار و نشستن آن بر زمین­‌های کشاورزی اطراف، بر باردهی زمین­‌های کشاورزی نیز اثر منفی گذاشته است.

· کاهش محصولات: بر اثر خشک­‌شدن چاه­‌ها، 10% از تولید غلات طی سال 1386 تا 1391 شمسی کاسته شد. هم‌­اکنون نیز یک­‌چهارم زمین‌های زیرِکشت با استفاده غیراصولی و بیش­‌ازحد از آب­‌های زیرزمینی سر پاست که عواقب ناگوار خود را در سال­‌های بعد نشان خواهد داد.

· بیکاری و معضلات اجتماعی: بسیاری از کشاروزان بر اثر کم‌­آبی مجبورند به کشت دیم دست بزنند یا کشاورزی خود را تعطیل کنند. برای مثال با خشک­‌شدن زاینده‌­رود، کشاورزان اصفهان (حدود 2 میلیون نفر) به ویژه در شرق این استان با معضل جدی مواجه شده‌­اند و بسیاری از آنها به علت بیکاری مجبور شده‌­اند کشاورزی را رها کرده و عجالتاً به کارهای دیگری بپردازند.

علت اصلی کمبود اب در جهان

علل اصلی کمبود آب در جهان چیست؟

کمبود آب علل متعددی دارد، اما مهمترینِ آنها از این قرار است:

· افزایش جمعیت: شاید اولین کسی که نسبت به خطر افزایش جمعیت در نسبت با منابع اندک هشدار داد، توماس مالتوس در قرن 18 باشد. حتماً می­‌دانید که در 50 سال اخیر، جمعیت جهان به بیش از دو برابر افزایش یافته است. یکی از علل عمده آن را باید در رشد بهداشت عمومی به ویژه کاهش مرگ نوزادان، کودکان و مادران جست. در واقع تولدها زیاد نشده، بلکه مرگ و میر کم شده است. با این حال همه تخم­‌مرغ­‌ها را نمی‌توان در سبد افزایش جمعیت گذاشت، زیرا مثلاً درآمریکا روند کاهش آب شیرین در یک قرن اخیر، دو برابر روند افزایش جمعیت بوده است.

نمودار توزیع مصرف آب در بخش‌های مختلف

· هدررفتن آب در بخش کشاورزی: کشاورزی حدود 70% از آب قابل شرب کره زمین را مصرف می‌­کند. حدود سه‌­پنجم از این میزان هدر می­رود! علت این هدررفتن گاهی خیلی ساده است، مانند چکه‌­کردن لوله­‌ها؛ و گاهی پیچیده­‌تر است مانند عدم تناسب گیاه با زمین. در واقع برخی گیاهان که نیازمند آب بیشتری برای رشد هستند، در زمین­‌های خشک مورد کشت قرار می‌­گیرند و این به معنای نیاز به مصرف آبِ بیشتر است. همه در تلاش‌­اند تا با ترویج روش­‌های نوین آبیاری و دستکاری ژنتیک در گیاهان برای افزایش ثمر آن، از میزان آبی که لازم است در کشاورزی استفاده شود بکاهند. با این حال جمعیت روزافزون جهانی نهنگی است که هر چه به آن بدهی باز هم دو قرت و نیمش باقی است. هند، چین، استرالیا، اسپانیا، آمریکا و ... که کشاورزیِ گسترده‌­ای دارند، تا چندی دیگر مجبور خواهند بود به هزار روش از آب مصرفی در کشاورزی بکاهند، کاری که البته کمابیش آغاز کرده‌­اند.

· آلوده‌­شدن آب­‌های قابل شرب: کشاورزی کنونی نه تنها بسیاری از منابع آبی را هدر می­‌دهد، بلکه آفت‌­کش‌­ها و کودهایی در آن مورد استفاده قرار می‌­گیرد که در آب­‌های سطحی رها می­‌شود و آن را آلوده می­‌کند. صنایع گسترده در کشورهای توسعه­‌یافته و در حال توسعه نیز برای کاهش هزینه تولید خود از مدیریت پسماندشان دریغ می­‌کنند و آن را بی­‌ملاحظه در رودخانه­‌ها، دریاچه­‌ها و دریاها خالی می­‌کنند. انسان­ها علاوه بر اینکه با افزایش جمعیت موجب گسترش صنایع برای تأمین غذا، خانه و پوشاک خود شده­‌اند و افزایش مصرف آب را به صورت غیرمستقیم افزایش داده­‌اند، با فاضلاب تصفیه­‌نشده­ خود نیز مستقیماً موجب آلودگی آب­‌ها می­‌شوند. لازم به ذکر است آلودگی­ به آبهای زیرزمینی هم نفوذ می­‌کند. بدتر از همه اینکه بسیاری از این آلودگی­‌ها به سرعت قابل شناسایی نیست و پس از اینکه چندسال بعد موجب بیماری افراد و گونه­‌های جانوری شد، تازه خود را نشان می­‌دهد.

· تغییرات آب و هوایی: عمده این تغییرات در یک کلمه خلاصه می­‌شود: گرم شدن جو زمین یا آنچه آن طرفِ آبی­‌ها به آن اتمسفر می­‌گویند. صنایع گسترده و گازهای گلخانه‌­ای به ویژه دی­‌اکسید کربن، دمای میانگین کره زمین را افزایش داده‌­اند. در نتیجه اگر چه بارش­‌ها کمتر شده، به علت گرما (که فاصله مولکول­‌های آب را بیشتر می­‌کند) یخچال­‌ها در دو قطب، ذوب شده و سطح آب­‌های آزاد در حال بالاآمدن است. پس بسیاری از شهرهای ساحلی باید سکنه خود را تخلیه کنند. تناقض دیگر این است که این تغییرات موجب خشکی در برخی قسمت­‌های کره زمین شده و راه‌­افتادن طوفان و سیل در قسمت­‌های دیگر شده است.

کمبود اب

   70%  کره زمین را آب پوشانده است. اما این آب با آنچه ما کم داریم، فرق می­‌کند. تنها 3% از آب کره زمین برای نوشیدن، استحمام، مصارف کشاورزی و صنعتی مناسب است (همان چیزی که به آب شیرین معروف است) و از این میزان نیز، دوسوم آن در یخچال­‌های قطب شمال و جنوب خاک می­‌خورد. از این آمار، مشخص می‌­شود که فقط 1% از آب کره زمین برای ما براحتی قابل استفاده است و باقی آن را باید با صرف هزینه‌­های بیشتر، آن هم در برخی مصارف خاص بکار ببریم.

طبق آمار سازمان ملل میزان مصرف جهانی از این یک ­درصد آب در طول 50 سال اخیر، سه برابر شده است. هم اکنون حدود 1 میلیارد نفر دسترسی به آب شرب سالم ندارند و بیش از 2.5 میلیارد نفرِ دیگر نیز دست­کم یک ماه در سال با کمبود آن مواجه هستند. در کل حدود 2.5 میلیارد نفر به خاطر آب غیربهداشتی در معرض بیماری­‌هایی چون وبا و تب هستند. از این مقدار، 2 میلیون نفر هر ساله به همین دلیل جان خود را از دست می­‌دهند.

طبق آمار دیگری از سازمان توسعه و همکاری اقتصادی وابسته به سازمان ملل تا سال 2030 میلادی 47% از مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که با مشکل جدی کم­‌آبی روبرو است. متأسفانه در تمام سالیان اخیر، این اعداد هرساله افزایش یافته است و اگر با همین فرمان پیش برویم، دیر یا زود به دره‌­ای سقوط می­‌کنیم خشک و مرگبار. به گونه‌­ای که گزارش آژانس امنیت ملی آمریکا در مارس 2012 میلادی نشان می­‌دهد تا سال 2030 میلادی میزان تقاضا برای آب شیرین 40% بیش از منابع فعلی است.

کمبود آب یا کم‌­آبی یعنی وضعیتی در یک منطقه که در نتیجه آن، هر نفر به کمتر از 1000 متر مکعب آب برای مصرف سالانه خود دسترسی داشته باشد که اگر به کمتر از 500 متر مکعب برسد، بی‌­آبی نامیده می­‌شود. همین روزها در دهلی پایتخت هند از کشورهای به اصطلاح تازه توسعه یافته در گروه بیست، مشکلات سیستم آبرسانی مزید بر گرمای هوا شده و کم‌­آبی بی‌سابقه­‌ا‌ی گریبان مردم را گرفته است. در این میان مافیا دست بکار شده، با 2000 تانکر به صورت غیرقانونی از لوله­‌ها آب برداشته و به قیمت گزاف به کسانی می­‌رسانند که دسترسی به آب لوله­‌کشی ندارند یا آب­شان قطع شده است. این جدا از 900 تانکری است که مسئولان شهری برای آبرسانی به مردم می­‌فرستند.

ظاهراً جمعیت فزاینده دهلی کار دستش داده است زیرا در 20 سال اخیر، از 9 میلیون به 17 میلیون رسیده است و بدتر از آن اینکه، 40% از ساکنان کنونی شهر از مهاجرانی هستند که به صورت پراکنده و بدون این که در جایی ثبت شود، همسایه دهلوی­‌ها شده­‌اند. با این حال مسئولان شهری، ایالت­‌ها اطراف را متهم می‌­کنند به اینکه نتوانستند در این سال­‌ها آب بیشتری به دهلی برسانند. باید دید نخست وزیر جدید هند که دفتر کارش حداکثر 10 کیلومتر با خانه‌­های بی‌­آب دهلی فاصله دارد، چه راهکاری برای حل این معضل دارد.

در آمریکا هم که بیش از نصف مصرف آب به بخش خانگی برمی­‌گردد، همه مناطق و ایالات آن در چندسال اخیر به نوعی با مشکل آب مواجه شده است. سازمان محیط زیست آمریکا روش‌­های مختلفی را به مردم کشورش پیشنهاد داده تا بتوانند بدون سختگیری بر خود از مصرف آب در خانه­‌ها و واحدهای تجاری بکاهند. در ایالات متحده در حال حاضر 7 ایالت (تگزاس، اوکلاهما، آریزونا، کانزاس، نیومکزیکو، نوادا و کالیفرنیا) در شرایط بحران آبی قرار دارند و با خشکسالی دست به گریبان هستند.

نقشه وضعیت خشکسالی در ایالت‌های مختلف آمریکا تا پایان سال 2013

کم ابی در جهان

کم‌آبی مشکلی جدی برای اقتصاد هر کشور است. تاثیر این بحران نه‌تنها در اقتصاد ظاهر می‌شود بلکه می‌تواند روی ساختار اجتماع هم اثر منفی بر جای بگذارد. کاهش نرخ رشد اقتصادی، کاهش فرصت‌های شغلی، کاهش سطح درآمد اقتصاد، کاهش حجم تولید محصولات کشاورزی و از بین رفتن دام‌ها به دنبال تنزل استاندارد زندگی مردم همگی سبب شد کم‌آبی به یکی از مهم‌ترین معضلات اقتصادی دنیا تبدیل شود.

به گزارش سازمان ملل متحد هفت کشور در میان 10 کشور پر‌جمعیت دنیا طی سه دهه آینده با کمبود شدید منابع آب روبه‌رو می‌شوند که این مساله می‌تواند زمینه را برای کاهش نرخ رشد اقتصادی کشور فراهم کند و مانع از ریشه‌کنی فقر در این کشورها شود. این مشکلی بسیار جدی برای اقتصاد جهان است. بهبود روش تخصیص منابع آبی و مصرف آب در دنیا بزرگ‌ترین چالش دنیاست و این چالش می‌تواند وضعیت اقتصادی دنیا در قرن بیست و یکم میلادی را تحت تاثیر قرار دهد. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد اگر دسترسی به سیستم توسعه‌یافته و بهینه آب‌رسانی در دنیا صورت بگیرد و کشورهایی از قبیل برزیل و چین و هند که نرخ بالای رشد اقتصادی و صنعتی را تجربه می‌کنند و قطب آینده اقتصادی دنیا تا سال 2030 میلادی خواهند بود بتوانند از نظام بهینه تامین آب بهره‌مند شوند و سیستم تصفیه آب سالم داشته باشند می‌توانند سالانه 113 میلیارد دلار به ارزش اقتصادی دنیا اضافه کنند و اگر سیستم تامین آب سالم و استفاده بهینه از منابع آب در تمامی کشورهای دنیا اجرا شود ارزش اقتصادی دنیا در هر سال 220 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. البته سرمایه مورد نیاز برای توسعه این سیستم در دنیا کلان است. سرمایه‌ای که باید برای توسعه نظام آب‌رسانی در دنیا صرف شود برابر با 725 میلیارد دلار آمریکاست. زیرساخت‌های احداث‌شده در این حوزه می‌تواند 35 سال مورد استفاده قرار گیرد و نرخ بازدهی هر دلار سرمایه‌گذاری در این حوزه برابر با پنج دلار است.

به گزارش صندوق جهانی طبیعت (WWF) بحران کم‌آبی دومین بحران بزرگ دنیا طی 10 سال آینده خواهد بود و این بحران در کشورهای قاره اروپا و آسیا بیش از دیگر کشورهای دنیا دیده می‌شود. پیش‌بینی می‌شود سهم خشکسالی‌ها در دنیا به دلیل تغییرات اقلیمی و جوی طی دو سال آینده 10 درصد رشد کند. طبق این گزارش اولین مشکل بزرگ دنیا در سال‌های پیش رو ناتوانی در سازگار شدن با تغییرات جوی جهان است. این تغییرات جوی به دلیل انتشار آلودگی‌ها در دنیا و آسیب دیدن لایه ازن ایجاد شد که حتی زمینه را برای از بین رفتن بخش‌های زیادی از مناطق قطبی در جهان فراهم کرد.

دومین ریسک بزرگی که در سال‌های پیش رو اقتصاد دنیا را تهدید می‌کند، کم‌آبی و آلودگی‌های آب در دنیاست که باعث آلوده شدن مواد غذایی و افزایش بحران‌های غذایی در جهان می‌شود و سومین مساله هم بحران‌های طبیعی از قبیل سیل‌ها و خشکسالی‌هایی است که همه آنها می‌تواند روی زندگی میلیون‌ها نفر تاثیر بگذارد. سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی و توسعه در گزارشی یکی از اصلی‌ترین دلایل کم‌آبی در دنیا را هدررفت آب در بخش خانگی و کشاورزی دانست. هزینه سالانه جایگزین کردن و بازسازی زیرساخت‌های صنعت آب در کشورهای در حال توسعه و بازارهای در حال گذار دنیا برابر بیش از 3.1  هزار میلیارد دلار است. این سازمان تاکید کرد در صورتی که سالانه 772 میلیارد دلار در توسعه بخش فاضلاب و زیرساخت‌های تامین آب سالم در دنیا سرمایه‌گذاری نشود، همین منابع آبی موجود هم غیرقابل استفاده خواهد بود. در حال حاضر 782 میلیون نفر در سراسر دنیا به آب پاک و 2.5 میلیارد نفر در جهان هم به سیستم فاضلاب دسترسی ندارند. صندوق جهانی طبیعت در گزارش اخیر خود در مور کم‌آبی این بحران را بحرانی جدی برای نسل فعلی و نسل آینده بشر دانست و بر اهمیت حل کردن این بحران تاکید کرد. این بحران روی کیفیت منابع غذایی و تامین غذا در دنیا هم اثر دارد و به سلامت مردم آسیب وارد می‌کند. در سال‌های گذشته کم‌آبی مشکلات زیادی را برای کشورهای مختلف ایجاد کرده بود.

اما مشکل کم‌آبی که هم‌اکنون در ایران ایجاد شده است، در دنیا سابقه طولانی دارد. کشورهای مختلفی در طول سال‌های گذشته با این بحران دست و پنجه نرم کرده‌اند ولی تنها آنهایی موفق شده‌اند این بحران را کنترل کنند که اقدام به مدیریت منابع آبی کردند و از وخیم شدن بحران جلوگیری کردند. برخی از کشورها از قبیل آمریکا هم که پیش‌بینی می‌کند طی یک دهه آینده با بحران کم‌آبی مواجه باشد از هم‌اکنون سیاست‌های مقابله با بحران را آغاز کرده است. حال سوال اینجاست که چه کشورهایی این تجربه ناخوشایند را داشته‌اند و کم‌آبی که اغلب به دلیل مدیریت نادرست منابع آبی در کشورها و گاهی هم به دلیل کاهش بارندگی‌ها ایجاد شده است چه اثری روی اقتصاد، کشاورزی، صنعت و زندگی ساکنان این کشورها برجای گذاشته است.

1- کشور استرالیا در سال‌های 2006 و 2007 میلادی با بحران کم‌آبی مواجه شد. سو مصرف آب در این کشور سبب شد محصولات کشاورزی در این کشور آسیب ببیند و اقتصاد به سمت وارداتی شدن محصولات و مواد غذایی پیش برود. در نتیجه این بحران در بازار آب کشور استرالیا نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور یک درصد افت پیدا کرد و تجارت محصولات کشاورزی هم چهار درصد کمتر شد. البته با استفاده از سیاست‌های مدیریت مصرف آب در کشور استرالیا این بحران ظرف سه سال برطرف شد.

در نتیجه این بحران کم‌آبی که از سال 2001 میلادی شروع شد و در سال 2007 میلادی به اوج خود رسید تخصیص آب به بخش کشاورزی و مصرف خانگی تا 84 درصد کاهش پیدا کرد. در نتیجه تولید برنج در این کشور کاهش چشمگیری پیدا کرد و از 1.7 میلیون تن در سال 2001 میلادی به کمتر از 19 هزار تن در سال 2008 میلادی رسید. وزارت کشاورزی کشور استرالیا تاکید کرد این بحران کم‌آبی به صنعت تولید برنج آسیب جدید وارد کرد و موجب شد تا تولید 98 درصد کاهش پیدا کند. در نتیجه سود مزارع 120 هزار دلار در روز کاهش پیدا کرد. کاهش تولید انواع پرتقال در نتیجه این کم‌آبی برابر با 85 درصد، کاهش تولید گریپ‌فروت 36 درصد و کاهش تولید لیمو برابر با 33 درصد بود. کشاورزی را می‌توان اصلی‌ترین صنعت در کشور استرالیا دانست و آسیب دیدن تولید محصولات کشاورزی در این کشور اقتصاد استرالیا را در مسیر افول قرار داد. مطالعات نشان می‌دهد نرخ رشد اقتصادی کشور استرالیا از سال 2001 میلادی تا سال 2009 میلادی 8.1 درصد کاهش پیدا کرد که بیشترین کاهش در سال‌های پایانی این بحران یعنی سال 2008 و 2009 میلادی بود.

2- کشور بوتسوانا در سال 2013 میلادی با بحران کم‌آبی مواجه شد. در نتیجه این بحران مردم این کشور مجبور بودند از آب تصفیه‌نشده برای رفع تشنگی و شست‌وشو استفاده کنند و همین مساله زمینه‌ساز افزایش بیماری‌های مختلف به خصوص و‌با در این کشور و رشد مرگ‌ومیر به دلیل این بیماری شد. هنوز مشکل کم‌آبی و استفاده مردم از آب‌های آلوده در این کشور حل نشده است ولی تبعات مستقیم این بحران روی سلامت مردم بود و صدها نفر که بخش عظیمی از آنها را کودکان تشکیل می‌دادند جان خود را از دست دادند. مشکل کم‌آبی در اغلب کشورهای آفریقایی دیده می‌شود و دلیل این مساله شرایط جوی و گرمای بسیار زیاد هوا در این کشورهاست. از طرف دیگر اغلب این کشورها دارای سیستم توزیع آب اصولی در بخش‌های کشاورزی و خانگی نیستند و همین امر باعث شده است مصرف غیراصولی آب زمینه‌ساز هدر رفتن منابع آبی در کشور شود. در بوتسوانا این بحران کم‌آبی سبب شد درآمد بخش صنعت 46 درصد و درآمد بخش کشاورزی 50 درصد تنزل پیدا کند و به دنبال آن نرخ رشد اقتصادی کشور 1.9 درصد کاهش یابد.

3- در سال 2013 میلادی کشور برزیل با بحران کم‌آبی روبه‌رو شد. در این سال بحران را شهر ریودوژانیرو بیشتر از دیگر شهرها بود و دولت برای کنترل این بحران اقدام به افزایش قیمت آب تصفیه‌شده شهری کرد. این رشد قیمت به اندازه‌ای زیاد بود که سبب شد مصرف کاهش یابد. هم‌اکنون قیمت 20 هزار لیتر آب تصفیه‌شده شهری در کشور برزیل برابر با 1833 دلار آمریکاست در حالی که قبل از بحران کم‌آبی در این کشور هر 20 هزار لیتر آب با قیمت 412 دلار به مردم فروخته می‌شد. دولت برزیل اعلام کرده است با افزایش قیمت آب تصفیه‌شده در کشور، مصرف 40 درصد کاهش یافته است. در نتیجه این بحران کم‌آبی پنج میلیون از دام‌های کشور برزیل از بین رفتند و این مساله هزینه کلانی به اقتصاد و صنعت دامپروری در این کشور وارد کرد.

این بحران سبب شد نرخ رشد اقتصادی کشور برزیل 0.6 درصد تنزل پیدا کند و فعالیت‌های صنعتی در این کشور با کاهش نرخ رشد مواجه شود. برزیل که در مسیر توسعه اقتصادی قرار داشت و فعالیت‌های اقتصادی زیادی در این کشور انجام می‌شد در جریان بحران آبی متحمل آسیب‌های زیادی شد.

4- کشور چین در سال‌های گذشته بارها با مشکل کم‌آبی مواجه شده بود. آخرین بار این مشکل در سال 2013 میلادی ایجاد شد که سبب شد نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در این کشور 3.2 درصد کاهش پیدا کند. این مساله آسیب زیادی را به سلامت خانوارهای کشور چین وارد کرد. در سال 2011 میلادی هم این کشور بحران کم‌آبی را تجربه کرده بود. مطالعات نشان می‌دهد در سال 2011 میلادی کمبود منابع آبی در این کشور هزینه‌ای برابر با 39 میلیارد دلار در هر سال به اقتصاد تحمیل کرده است که این هزینه به دلیل تاثیر منفی کم‌آبی روی تولید محصولات کشاورزی، کاهش تولیدات صنعتی و کاهش نرخ رشد اقتصادی در این کشور بود. کم‌آبی در بخش‌هایی از چین بیشتر از دیگر مناطق دیده می‌شد و همین مساله سبب شد 400 هزار نفر در هر سال اقدام به مهاجرت کنند. البته این مهاجرت‌ها داخلی بوده است ولی هزینه‌های اقتصادی زیادی را به خانوارهای این کشور تحمیل کرد. این کشور در دهه 1970 تا 1990 میلادی هم بحران را تجربه کرده بود.

در این فاصله زمانی 4.7 میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی تحت تاثیر کم‌آبی قرار گرفت و 86/9 میلیارد کیلوگرم از محصولات غلات در ‌این کشور از بین رفت و زیانی بالغ بر 1.5 میلیارد دلار آمریکا معادل 12.2 میلیارد یوان به اقتصاد این کشور وارد شد. در دهه 1990 میلادی این زیان اقتصادی که ناشی از تاثیر بحران روی شرایط کشاورزی این کشور و باغات بود به بالغ بر 1.6 میلیارد یوان در هر سال رسید که خود عاملی در جهت ضعف اقتصادی و رشد فقر و بیماری در این کشور بود. دولت کشور چین در این سال اعلام کرد سالانه 10 هزار نفر از ساکنان چین به دلیل مشکل استفاده از آب ناسالم و کمبود مواد غذایی و بیماری‌های ناشی از آن از بین می‌روند یا به بیماری‌های صعب‌العلاج مبتلا می‌شوند. کاهش استانداردهای زندگی و افزایش نرخ فقر از دیگر مشکلاتی بود که کشور چین در این دوره با آن مواجه شد. در دهه 1990 میلادی سطح فعالیت‌های صنعتی به خصوص صنعت نفت در کشور چین آسیب زیادی متحمل شد و تولید در بسیاری از واحدهای تولید نفت در این کشور به حالت تعلیق در‌آمد. این مساله 40 میلیارد یوان زیان به اقتصاد کشور چین وارد کرد که معادل چهار میلیارد یوان در هر سال بوده است. عرضه آب شهری در نیمه دوم این دهه به نصف کاهش پیدا کرد و همین مساله سبب شد تولید در 139 واحد صنعتی و تولیدی در این کشور تقلیل پیدا کند یا متوقف شود. این تعطیلی‌ها 600 میلیون یوان به اقتصاد‌ این کشور هزینه وارد کرد و بیش از 100 هزار نفر از ساکنان شهرهای شرقی چین با مشکلات جدی کم‌آبی و سلامتی مواجه شدند. در جریان این کم‌آبی، آب‌رسانی به مزارع مختلف در کشور چین کاهش پیدا کرد و برداشت گندم 3.3 میلیون تن کاهش یافت. در سال 2001 میلادی این بحران به اندازه‌ای بزرگ و جدی شد که 98600 هکتار از زمین‌های کشاورزی با مشکل آب‌رسانی روبه‌رو شدند و 15 هزار هکتار هم اصلاً زیر کشت نرفتند.

تقاضای آب در چین تا سال 2030 میلادی به 818 میلیارد مترمکعب می‌رسد در حالی که عرضه کنونی آب در این کشور برابر با 618 میلیارد مترمکعب است. از مجموع آب مورد تقاضا در سال 2030 میلادی، 50 درصد در بخش کشاورزی، 32 درصد در بخش صنعت و 18 درصد در بخش مصرف خانگی صرف می‌شود. ولی پیش‌بینی می‌شود توان عرضه آب در این کشور در سال 2030 میلادی 24 درصد کمتر از تقاضا باشد که به بحران کم‌آبی در این کشور دامن می‌زند.

5- کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2003 میلادی با بحران خشکسالی مواجه شدند و عرضه منابع آبی در این منطقه تنزل پیدا کرد. اتحادیه اروپا در نتیجه این بحران کم‌آبی 8.7 میلیارد یورو زیان دید که برابر با 11.4 میلیارد دلار آمریکا بود. در نتیجه این کم‌آبی حجم تولید بسیاری از محصولات کاهش یافت. بیشترین آسیب در این دوران به کشورهای اسپانیا،  ایتالیا، آلمان و یونان وارد شد و هزینه‌ای برابر بین صدها میلیون تا پنج میلیارد دلار به اقتصاد این کشورها تحمیل کرد. این هزینه‌ها برای اقتصاد دو کشور اسپانیا و یونان بیشتر از دیگر کشورها بود زیرا این کشورها دارای اقتصادی کشاورزی‌محور بودند. این بحران کم‌آبی سبب شد تا حتی ورشکستگی دولتی در اقتصاد این کشورها ایجاد شود.

6- فوجی در سال‌های 1997 و 1998 میلادی با بحران‌های زیادی در حوزه تامین منابع آبی روبه‌رو شد و این بحران هزینه 130 میلیون‌دلاری به اقتصاد این کشور تحمیل کرد. در سال 2013 میلادی هم این بحران در کشور فوجی اوج گرفت و بیماری‌های ناشی از استفاده از آب ناسالم ظرف هشت ماه از ابتدای سال 2013 تا انتهای ماه آگوست پنج برابر شد.

7- در سال 2013 میلادی کشور هند با بحران کم‌آبی مواجه شد. هند در این سال بدترین خشکسالی طی 40 سال اخیر را تجربه کرد و هفت هزار روستا از مجموع 25 هزار روستای این کشور تحت تاثیر بحران کم‌آبی در این کشور قرار گرفتند. در این سال‌ها دولت برای تامین آب شرب مردم اقدام به عرضه آب با تانکر به ساکنان روستاها کرد تا از تبعات منفی ناشی از استفاده از آب ناسالم روی سلامت مردم بکاهد. در نتیجه این بحران کم‌آبی و تاثیرات آن روی شغل مردم هند که اغلب به کشاورزی مشغول بودند شرکت کودکان در مدارس 25 درصد کاهش پیدا کرد.

8- در سال‌های 1999 تا 2001 میلادی کشور کنیا با بحران کم‌آبی مواجه شد و این مساله آسیب زیادی به صنعت کشاورزی در این کشور وارد کرد. هزینه تحمیل شده به اقتصاد کشور کنیا در اثر این بحران برابر با 5.2 میلیارد دلار بود که این هزینه به تولید محصولات کشاورزی، دامپروری و حیات ‌وحش این کشور آسیب وارد کرد. در نتیجه خشکسالی در سال‌های مورد مطالعه در کشور کنیا اقتصاد این کشور هزینه‌ای معادل 16 درصد تولید ناخالص داخلی را تحمل کرد. این کم‌آبی به صنایع کشور کنیا نیز آسیب وارد کرد زیرا کمبود آب زمینه‌ساز کاهش تولید برقابی شد و به دنبال آن تولیدات صنعتی کاهش یافت. هزینه تحمیل شده به صنعت در سال‌های 1999 تا 2001 میلادی برابر با 4.1 میلیارد دلار آمریکا بود ولی این بحران باعث شد تا 75 میلیون دلار به صنعت دامپروری این کشور آسیب برسد و 26 درصد از دام و طیور این کشور از بین برود. با وجود اینکه دولت کنیا تلاش‌های زیادی برای حل این بحران کرد ولی نتوانست بحران کم‌آبی را ریشه‌کن کند و در سال 2013 میلادی دوباره مشکل کم‌آبی در این کشور ارتقا یافت. این بار کمبود آب تصفیه شده و پاک در کشور کنیا زمینه را برای افزایش بیماری در کشور فراهم کرد. آمارهای ارائه‌شده توسط مرکز سلامت و بهداشت کشور کنیا نشان می‌دهد 80 درصد از بیماری‌های این کشور و 50 درصد از بیماری‌های حادی که زمینه‌ساز بستری شدن فرد در بیمارستان شده بود به دلیل استفاده از آب آلوده و تصفیه‌نشده حادث شد. این اوج فاجعه انسانی در اثر کم‌آبی و استفاده از آب‌های آلوده به دلیل کم‌آبی بوده است.

9- اتحاد جماهیر شوروی در فاصله سال‌های 1960 تا 1987 میلادی با بحران کم‌آبی مواجه شد. در اوایل دهه 1980 میلادی،20 تا 24 گونه‌ ماهی در این کشور از بین رفتند و اقتصاد این صنعت تنزل پیدا کرد. در سال 1957 میلادی 48 هزار تن ماهی در این کشور صید می‌شد ولی میزان صید در سال 1980 میلادی به صفر رسید. در جریان این کم‌آبی گونه‌های زیادی از حیوانات در این کشور از بین رفتند و از میان 170 گونه حیوانی و گیاهی موجود در این کشور پهناور تنها 30 گونه باقی ماندند.

در جریان این کم‌آبی بسیاری از رودخانه‌ها در کشور اتحاد جماهیر شوروی خشک شدند و به دنبال آن آلودگی‌ آب‌ها بیشتر شد. استفاده نادرست از سفره‌های آب‌های زیرزمینی باعث شد تا سطح بسیاری از این سفره‌های آبی نیز کاهش یابد و همین امر باعث شد در عرضه آب برای مصارف شهری در این کشور اختلال ایجاد شود. این کم‌آبی هزینه را برای استفاده از آب‌های تصفیه‌نشده به خصوص در شهرهای کوچک و مناطق روستایی فراهم کرد و بیماری‌های مختلفی به خصوص انواع سرطان‌های دستگاه گوارش و گلو در این کشور ایجاد شد. بیماری‌هایی که ضمن تحمیل هزینه‌های درمانی کلان، باعث از بین رفتن شمار زیادی از جمعیت کشور شوروی شد. نکته مهم در اینجاست که عده زیادی از این افراد را کودکان تشکیل می‌دادند.

در جریان این بحران کم‌آبی سالانه هزینه‌ای معادل 6/92 میلیون روبل به اقتصاد این کشور تحمیل شد که 42 درصد از این هزینه به صنعت کشاورزی، 31 درصد به صنعت ماهیگیری و صید ماهی، 13 درصد به شکار و هشت درصد به حمل و نقل دریایی و رودخانه‌ای و در نهایت شش درصد به شرایط کاری و زندگی مردم مربوط بود.

10- آمریکا یکی از کشورهایی است که در سال‌های گذشته با بحران کم‌آبی مواجه شده ولی سیاست‌هایی را برای مقابله با این شرایط اتخاذ کرده است. در سال‌های 1997 و 1998 میلادی کم‌آبی و خشکسالی در ایالت تگزاس مشکل‌آفرین شد و 6/2 میلیارد دلار به اقتصاد این ایالت هزینه تحمیل کرد. به علاوه هزینه‌ای معادل دو میلیارد دلار هم به صنعت کشاورزی و تولید محصولات در این صنعت تحمیل شد. برآیند هزینه‌ای که بحران کم‌آبی و خشکسالی به اقتصاد آمریکا تحمیل کرد برابر با 25 میلیارد دلار آمریکا بود. این کشور در سال‌های 1980 ، 1988 و 2011 و 2012 میلادی هم بحران کم‌آبی را تجربه کرده است. به گزارش مقامات اقتصادی آمریکا تاثیر این خشکسالی روی اقتصاد آمریکا در سال 1980 میلادی برابر با 56 میلیارد دلار، در سال 1988 میلادی برابر با 78 میلیارد دلار و در سال 2011 میلادی برابر با 12 میلیارد دلار و در نهایت در سال 2012 میلادی برابر با 12 میلیارد دلار بود.

در سال 2011 میلادی ایالت فلوریدای آمریکا با بحران کم‌آبی روبه‌رو شد و به همین دلیل 1200 مصرف‌کننده پر‌مصرف که اغلب مصرف‌کنندگان صنعتی در این ایالت بودند حق استفاده از آب را از دست دادند. محدودیت مصرف آب در 1000 سیستم آب‌رسانی عمومی در این کشور اجرا شد و 627 سیستم آب‌رسانی عمومی در این کشور مجبور به اصلاحات زیرساختی شدند. در سال 2013 میلادی هم بحران کم‌آبی در کشور آمریکا مشاهده شد. در نتیجه دولت آمریکا اقدام به افزایش قیمت آب مصرفی در ایالت‌های پرمصرف کرد. افزایش 16‌درصدی قیمت آب مصرفی در این کشور سبب شد تا در ماه قبض آب مصرفی این کشور به 213 دلار برسد. در سال‌های 1988 و 1989 میلادی متوسط قبض آب مصرفی خانوارها در این کشور برابر با 35 دلار بود.

پیش‌بینی می‌شود بحران کم‌آبی تا سال 2020 میلادی به مشکلی جدی در آمریکا تبدیل شود. به خصوص که این بحران در ایالت کالیفرنیا یک معضل جدی است. پیش‌بینی می‌شود این بحران هزینه‌ای برابر با 6.1 میلیارد دلار در هر سال به اقتصاد این کشور تحمیل کند. این ایالت از هم‌اکنون برای مدیریت این بحران برنامه‌هایی را پیش‌بینی کرده است. برنامه‌هایی از قبیل مدیریت مصرف آب و مقابله با مصرف‌کنندگان پرمصرف و اصلاح زیرساخت‌های صنعت آب که همگی می‌تواند تحولاتی جدی در مصرف آب در سال‌های آینده ایجاد کند و از بروز این بحران جلوگیری کند.

در سال 2009 میلادی کم‌آبی در ایالت کالیفرنیا باعث از بین رفتن 23 هزار فرصت شغلی در این کشور شد و 1.4 میلیارد دلار به اقتصاد صنعت ماهیگیری و بازی‌های آبی در این کشور هزینه وارد کرد. در سال گذشته این کم‌آبی باعث کاهش 60‌درصدی تولید خرچنگ و میگو و کاهش 44‌درصدی درآمد صنعت صید در ایالت کالیفرنیا شد.

راه‌حل کجاست

اولین و بهترین راه برای حل این مشکل جهانی را می‌توان مصرف بهینه آب دانست. مصرف بهینه آب در کنار توسعه زیرساخت‌های صنعت آب در دنیا بهترین راه برای کنترل بحران آب در دنیاست. سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در گزارش اخیر خود نوشت: سطح بالای مصرف آب می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی زیادی ایجاد کند. از نظر زیست‌محیطی مصرف بالای آب باعث می‌شود تا سطح آب موجود در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی کاهش یابد و استفاده از آب‌های آلوده برای آبیاری محصولات کشاورزی و حتی مصرف خانگی در مناطق دورافتاده بیشتر شود که سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. از دیدگاه اقتصادی هم سطح بالای مصرف آب نیاز به سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های این صنعت را بیشتر می‌کند و این سرمایه‌گذاری‌های کلان می‌تواند منابع مالی مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های صنایع دیگر را کمتر کند.

آمارها نشان می‌دهد بیشترین منابع آبی دنیا در کشورهای کانادا و آمریکا وجود دارد. این دو کشور دارای رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی زیادی هستند ولی مصرف نادرست آب در این کشورها باعث شده است تا در فهرست کشورهای پرمصرف قرار داشته باشند. سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در گزارشی اعلام کرد سرانه مصرف آب در کانادا برابر با 1600 مترمکعب در سال است که از نظر سرانه مصرف در میان 29 کشور عضو این سازمان در جایگاه بیست و هشتم قرار گرفته است. این سرانه مصرف دو برابر سرانه مصرف آب در کشور فرانسه و سه برابر سرانه مصرف در کشور آلمان است. مقایسه مصرف سرانه آب در کشور کانادا با کشورهای دانمارک و سوئد نشان می‌دهد سرانه مصرف آب در کشور کانادا چهار برابر سوئد و هشت برابر دانمارک است. به طور کلی سرانه مصرف آب در کشور کانادا 65 درصد بیشتر از سرانه مصرف در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه است.

از نظر کل مصرف آب در میان اعضای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، کانادا در جایگاه 26 قرار گرفته است و مجموع مصرف در کشورهای آمریکا، ژاپن و مکزیک بیشتر از کاناداست. نرخ رشد مصرف آب در کشور کانادا از سال 1980 میلادی تاکنون دورقمی بوده است. طی این سال‌ها مصرف در کانادا 25.7 درصد رشد کرده است در حالی که کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه رشد4.5 درصدی را تجربه کرده‌اند. کشورهای سوئد، هلند، آمریکا، انگلیس، چک، لوکزامبورگ، لهستان، فنلاند و دانمارک طی این سال‌ها موفق شدند تا مصرف آب را کاهش دهند.

چه طور میتوان علایم هشدار دهنده ی کم اب شدن بدن را تشخیص داد؟

از دست آب بدن خطرناک است، خصوصاٌ برای نوزادها و افراد مسن، اما چگونه می‌توان نشانه های کم آب شدن بدن را تشخیص داد؟ شرایط خطر چیست؟

 

کم شدن آب بدن: اسهال، گرمای شدید و....
کم شدن آب به علت از دست دادن آب بدن است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که ما مقدار زیادی مایعات از دست می‌دهیم و به میزان کافی، آن مقدارِ از دست رفته را جبران نمی‌کنیم.
از دست دادن آب می‌تواند علت های مختلفی داشته باشد:
تعرق شدید (گرمای طاقت فرسا، فعالیت شدید جسمی در گرما و...).
اسهال و استفراغ.
مصرف داروهای مدرر و ملین.
برخی بیماری ها مانند دیابت نیز می‌توانند کم آب شدن بدن را با خود به همراه داشته باشند.
در آب و هوای معمولی، از دست دادن مایعات باعث بروز احساس تشنگی می‌شود. فردی که تشنه شده، برای جبران این کم آبی، آب خواهد نوشید و بنابراین کم آبی بدن بسیار گذرا و کوتاه مدت خواهد بود.

کم شدن آب بدن برای برخی افراد خطرناک است
با این  همه چیز برای افراد حساس تر، به این سادگی ها نیست. به طور مثال درمیان برخی افراد سالخورده، احساس تشنگی کمتر بروز پیدا می‌کند و به همین علت میزان دریافت آبشان کافی نخواهد بود.
شیرخواران، به طور طبیعی نمی‌توانند احساس تشنگی خود را به صورت واضح بیان کنند... و این در حالی است که آنها نیز در معرض خطر هستند.
به همین علت است که شناسایی بسیار سریع نشانه های کم آبی بدن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

چگونه کم آب شدن را تشخیص بدهیم؟
اولین نشانه های کم آبی بدن، در بخش تشنگی بسیار پنهانی است. به طور کلی یک سری نشانه ها از جمله، ناآرامی، گود شدن چشم ها و احساس خشکی لب ها ذکر شده اند.

کم آبی شدید علائم بیشتری دارد:
پوستِ خشک و سرد که انعطاف و نرمی اش را از دست داده است (زمانی که پوست به آهستگی توسط دو انگشت گرفته شود، شکل چروک به خود می‌گیرد و در این حالت می‌ماند).
سردرد، سرگیجه، کسالت و بی حالی.
افزایش تپش قلب.
ضعف یا بی حسی و یا بر عکس ناآرامی.
در بین نوزادان، این علائم نیز مشاهده می ‌شود:
نوزاد کم فعالیت تر شده و به سختی از خواب بیدار می‌شود.
گودی و کبودی زیر چشم ها.
تنفس سریع.
گودی ملاج.

در موارد کم آب شدن بدن، چه باید کرد؟
اگر کم آبی بدن متعادل باشد، فقط باید به شیوۀ طبیعی مایعات از دست رفته را با چندین بار دادن مایعات حاوی املاح معدنی جبران کرد:
بهتر است محلول های مخصوص را که در داروخانه فروخته می‌شوند برای جبران آب از دست رفته، تهیه کنید. 
در غیر این صورت می‌توانید از آبی که احتمالاٌ شیرین شده و یا دم کردۀ گیاهان استفاده کنید.
اگر از دست دادن آب با گرما در ارتباط است، به خنک کردن فرد نیز فکر کنید، مثلاٌ می‌توانید او را درون وان آب قرار دهید.
با این حال، در صورت مشاهدۀ اولین نشانه های از دست دادن شدید آب، مراجعه به پزشک و یا حتی تماس با اورژانس بسیار مهم است.
در واقع، کم آبی بدن می‌تواند خیلی سریع آزار دهنده شود و اختلال ایجاد کند، خصوصاً در میان افراد حساس.

 

چه طور می‌توان از کم آبی بدن پیشگیری کرد؟
بنابراین، به طور منظم آب بنوشید. در مورد افراد مسن تر، آنها باید قبل از بروز احساس تشنگی، به طور مرتب از نوشیدنی ها استفاده کنند. در رابطه با نوزادن نیز، تا زمانی که هنوز نوزاد فقط شیر مادرش را می‌خورد، بطری آب را در اختیارش بگذارید یا به او شیر بدهید.
محلول های آب رسانی را، برای واکنش سریع در موارد اسهال و استفراغ در دسترس داشته باشید.
در دوره های زمانی حساس، (بیماری، گرمای شدید، مسمومیت غذایی و...) مراقب افراد در معرض خطر باشید.

مهم ترین نشانه ی کم ابی در بدن

آیا می دانید مهم ترین نشانه کم آبی بدن در چیست؟

در بسیاری از موارد، یک سردرد معمولی علامت کم‌شدن آب بدن یا به اصطلاح دی‌هیدراته‌شدن ست.

اکثر مردم نمی‌دانند که بدنشان به چه مقدار آب نیاز دارد، در واقع بسیاری از مردم به‌طور عادی در وضعیت دی‌هیدراته و با ذخیره آب کم در بدنشان زندگی می‌کنند.

دی‌هیدراته شدن پدیده‌ای است که در آن آب و الکترولیت‌ها مثل سدیم، کلرید و پتاسیم که وجودشان برای فعالیت و سلامت بدن حیاتی است، از دست می‌روند یا از حجم آنها کاسته می‌شود.

مهم‌ترین علت دی‌هیدراته‌شدن، عدم‌نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی است. سردرد به خودی خود یک بیماری نیست، اما علامتی است که به ما هشدار می‌دهد در بدنمان مشکلی به وجود آمده است.

با این حال به طور متوسط مصرف هشت لیوان آب در روز برای یک فرد بالغ در شرایط عادی توصیه می‌شود. بویژه اگر دچار سردرد شده‌اید سعی کنید آرام‌آرام اما مداوم آب بنوشید تا سردردتان برطرف شود.

در این شرایط آب مثل یک معجون جادویی عمل می‌کند. اگر با وجود مصرف آب کافی سردردتان ادامه پیدا کرد، قطعا مشکل جای دیگری است و باید با یک پزشک مشورت کنید.

اب بدن از چه منابعی تامین می شود؟

حدود 20 درصد از آب بدن ما از غذاها تامین می‌گردد. بقیه آب مورد نیاز از نوشیدنی‌های مختلف تامین می‌شود که عبارتد از :

- یکی از بهترین نوشیدنی‌ها، آب می‌باشد. نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین دارای مقدار زیادی کالری می‌باشند.

- نوشابه های ورزشی حاوی املاح و عناصر مغذی می‌باشند و مفید هستند.

- آب میوه‌ها و سبزیجات دارای ویتامین‌ها و املاح می‌باشد و مصرف آن‌ها نیز بسیار خوب است.

- نوشیدنی های دارای کافئین مانند چای و قهوه نیز دارای مقداری آب می‌باشند. قبلا گفته شده بود که مصرف نوشیدنی‌های دارای کافئین منجر به کم آبی بدن می‌گردد، اما به تازگی مشخص گردیده که اگر در روز بیشتر از 500 تا 600 میلیگرم (4 تا 7 فنجان) نوشیدنی‌های کافئین‌دار بنوشید، باعث از دست دادن آب بدن خواهید شد.

 

به چه مقدار آب نیاز دارید؟

تحقیقات نشان داده که شما می‌توانید مقدار آب مورد نیاز خود را از طریق زیر بدست آورید:

وزن خود را بر حسب پوند حساب کرده و عدد حاصل را بر 2 تقسیم کنید (یک کیلوگرم تقریبا معادل دو پوند است). عدد حاصله مقدار انس آب مورد نیاز را نشان می‌دهد (یک انس تقریبا معادل 30 میلی‌لیتر است). هر یک عدد لیوان معمولی معادل 240 میلی‌لیتر است.

برای مثال فردی با وزن 50 کیلوگرم (100 پوند)، مقدار 50 انس (1500 میلی‌لیتر)، آب باید دریافت کند، یعنی تقریبا 6 لیوان آب.

* اگر ورزش می‌کنید، باید هر 20 دقیقه یک بار، یک لیوان آب بنوشید.

* اگر با هواپیما به سفر می‌روید، باید در هر یک ساعت پرواز، یک لیوان آب بنوشید.

* اگر در آب و هوای گرم و خشک زندگی می‌کنید، باید 2 لیوان آب در روز مصرف کنید.

با استفاده از روش‌های بالا، نیاز بدن خود را به آب، تامین و از خطر کم آبی نجات پیدا خواهید کرد.علائم کم آبی بدن

شما در حالت عادی، هنگام ادرار کردن، تنفس، تعریق و فعالیت بدنی شدید، مقدار زیادی آب از دست می‌دهید. مواد ادرار آور نظیر قرص‌های کافئین‌دار و نوشیدن الکل نیز احتیاج به آب را دو برابر می‌کنند. با از دست دادن آب، فقط آب بدن کم نمی‌شود، بلکه الکترولیت‌های بدن نیز کم می‌گردند.

یکی از مهم‌ترین عملکردهای روده بزرگ (کولون)، بازجذب آب است. در افرادی که با عمل جراحی کولون برداشته شده، روده نمی‌تواند کار خود را انجام دهد، در نتیجه مدفوع آبکی است.

نشانه‌های کم آبی عبارتند از:

تشنگی (جزو اولین علامت‌های کم آبی بدن) ، ادرار بودار و زرد پررنگ (برخی داروها و ویتامین  B2 نیز رنگ ادرار را پررنگ می کنند)، گرفتگی شکم یا پا، درد مزمن مفاصل و عضلات و کمر، کم ادراری، کم ادرار کردن، تولید کم اشک، پوست خشک، لب خشک و  چسبناک، خستگی و یبوست.

 

کم ابی در ایران

روزگاری مایه حیات  شهر بود و خروشان کنار پل‌های پر شکوه اصفهان. امروز اما زاینده رود تنها زمینی خشک و خالی‌ است، تهی از نشاط وعظمت پیشین خود. کشاورزانی که پیش از این در کنار زمین‌های حاصلخیز زاینده رود، مشغول به کشت محصولات خود بودند هم اکنون ما یحتاج خود را از طریق تمیز نگه داشتن کف رودخانه به دست می‌‌آورند.

زاینده رود طی‌صد‌ها سال گذشته از محل سرچشمه خود در رشته کوه زاگرس به اصفهان سرازیر می‌‌شد و عاملی مهم برای معیشت مردم استان اصفهان به شمار می‌‌رفته.

اما این فقط استان اصفهان نیست که با مشکل شدید کم آبی رو به رو است؛ ایران در تابستان جاری برای هفتمین سال متوالی با بحران کم آبی‌ مواجه شد. از کم آبی‌ در مشهد در شمال شرقی‌ کشور گرفته، تا استان خوزستان در جنوب غربی، خشک شدن دریاچه ارومیه در شمال غربی و دریاچه هامون در جنوب شرقی‌، مشکل کم آبی هم اکنون به بحرانی فراگیر در چهار گوشه ایران بدل شده، که تبعات انسانی‌ و محیط زیستی‌ جدی به همراه دارد. تابستان جاری مسئولین از احتمال جیره بندی آب در دوازده شهر کشور در صورت تداوم میزان مصرف معمول آب خبر دادند.

در همین زمینه اخیرا گری لوییس، نماینده مستقر سازمان ملل در ایران اعلام کرد کمبود آب جدی‌ترین چالش امنیت انسانی‌ در ایران به شمار می‌‌رود.

بنا برآمار اتاق بازرگانی اصفهان، خشک شدن زاینده رود باعث شده نزدیک دو میلیون کشاورز در آمد خود را از دست بدهند؛ این رقم معادل ۴۰ درصد‌ جمیعت محلی محسوب می‌‌شود. دولت به کشاورزان مبلغی بابت جبران خسارت اهدا کرده ولی‌ این مبلغ در مقابل در آمد معمول این کشاورزان ناچیز است.   

به گفته کارشناسان به دنبال خشک شدن زاینده رود ده‌ها هزار هکتار زمین حاصلخیز در استان اصفهان تبدیل به بیابان شده، و بیش از ۵۰۰ میلیون درخت از بین رفته اند.

در واکنش به موقعیت بیش از پیش سخت اقتصادی و تخریب محیط زیست، ششم شهریور ماه سال جاری، هزاران شهروند اصفهانی‌ در کف خشک رودخانه زاینده رود تجمع کردند. طی‌ تظاهراتی مسالمت آمیز، آنان خواستار تلاش بیشتر مسئولین استانی و دولت مرکزی برای احیای زاینده رود شدند. اما اعتراضات ناشی‌ از بحران کم آبی همیشه این گونه مسالمت آمیز نبوده.

آب تخلیه شده از زاینده رود، به منظور تامین نیازهای مصارف خانگی و صنعتی در سد زاینده رود نگه داری می‌‌شود. اما با تشدید بحران کم آبی در استان‌های یزد و کاشان، بخشی از آب زاینده رود به این استان‌ها منتقل شد. در آن زمان دولت تاکید می‌‌کرد آب منتقل شده به منظور تامین مصارف خانگی این استان‌ها بوده، ولی‌ کشاورزان محلی در استان اصفهان معتقد بودند انتقال آب به منظور استفاده صنعتی صورت گرفته. بعد از اینکه چندین تظاهرات متوالی موفق به توقف این پروژه نشدند، اسفند ماه سال ۹۱ نزدیک به هزار کشاورز از منطقه خوراسگان در شرق اصفهان با حمله به لوله‌های انتقالی آب به استان یزد اقدام به تخریب آنان کردند. نهایتا پلیس ضدّ شورش به منطقه اعزام شد تا مانع از تخریب بیشتر تاسیسات شود و دولت به کشاورزان وعده احیای زاینده رود در پاییز را داد.

این اتفاق تلخ نشان داد چطور بحران کمبود آب می‌‌تواند سبب بروز رقابت‌های منطقه‌ای بسیار مضر برای دستیابی به منابع آبی شود.    

علیرغم اینکه میزان بارش در ایران به طور متوسط سالانه تنها ۲۰۰ میلیمتر، یعنی‌ تقریبا  یک سوم میزان متوسط جهانی‌ است، بحران کم آبی کنونی  تا حد زیادی بر آمده از سؤ مدیریت منابع آبی است. ۹۰ درصد مصرف آب در ایران در صنعت کشاورزی صورت می‌گیرد و دلیل عمده این آمار بالا استفاده از روش‌های ناکارآمد آبیاری و کشاورزی است. استفاده بی‌ رویه از منابع آبی زیر زمینی‌ (که جایگزین کردن آن بسیار دشوار است)  به جای به کار گیری از راهکارهای مناسب ذخیره سازی آب همواره یک مشکل اساسی‌ بوده. بنا بر آمار سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل، میزان استخراج آب زیر زمینی‌ در ایران از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ رشد چهار برابری داشت.

در عین حال، استفاده گسترده از کود شیمیایی به جای کود طبیعی که میزان بالاتری آب مصرف می‌‌کنند نیز از عوامل دیگر اسراف  در منابع آبی به شمار می‌‌رود. اما به عقیده برخی‌ کار شناسان، یارانه‌های دولتی مرتبط به منابع آبی علت اصلی‌ ترویج مصرف اسراف آمیز به شمار می‌‌رود؛ قیمت تصنعی و پایین آب باعث می‌‌شود کشاورزان بهره‌‌برداری از آب را امری از پیش فرض شده و مسلم تلقی‌ کنند حال که در واقعیت آب منبعی به شدت کمیاب و پر ارزش است.

خشک شدن دریاچه ارومیه

تا دو دهه پیش،  با حدود ۳۱ میلیارد متر مکعب آب دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه خاور میانه محسوب می‌‌شد. امروزه تنها حدود ۵ درصد آن بر جای خود باقی‌ است. روند پر شتاب خشک شدن دریاچه ارومیه بر آمده از استخراج بی‌ رویه منابع آب زیر زمینی‌ در منطق مجاور و دوره های متوالی خشکسالی، تبعات انسانی‌ و محیط زیستی‌ سنگینی‌ دارد. قربانعلی سعادت، استاندار آذربایجان غربی هشدار داده که خشک شدن دریاچه ارومیه می‌‌تواند موجب جا به جایی‌ حدود ۶ میلیون نفر از ساکنین منطقه شود و علاوه بر این، انتشار نمک ناشی‌ از خشک شدن دریاچه صدمه جدی به زمین‌های کشاورزی در اطراف دریاچه وارد می‌کند. دریاچه ارومیه به دلیل برخورداری از گونه‌های نایاب پرندگان و خزندگان توسط سازمان یونسکو به عنوان اندوخته طبیعی جهانی‌ ثبت شده. بدین ترتیب خشک شدن دریاچه ارومیه به معنای از بین رفتن ذخأیر ژنتیکی نایاب جهانی‌نیز هست.

حسن روحانی، رئیس جمهوری فعلی‌ ایران، در تبلیغات کاندیداتوری خود وعده احیای دریاچه ارومیه را داد. از زمان آغاز به کار، دولت روحانی “ستاد احیای دریاچه ارومیه” متشکل از کارشناسان محیط زیست، زمین شناسی‌، اقتصادی و مسئولین دولتی را تاسیس کرده. این ستاد طرحی ۲۴ گانه برای نجات دریاچه ارومیه تصویب کرده است که شامل توقف کلیه پروژه‌های سد سازی و استخراج منابع آب زیر زمینی‌ در حوالی دریاچه، انتقال آب از رود ارس، و همچنین راه اندازی یک سیستم مطالعاتی ۲۴ ساعته اکوسیستم دریاچه ارومیه است.

سازمان برنامه توسعه سازمان ملل نیز فعالیت‌هایی‌ با هدف احیای دریاچه ارومیه آغاز کرده. در سال ۲۰۱۲ این سازمان یک پروژه ابتدایی‌ به منظور آموزش روش‌های آبیاری و کشاورزی بهینه به کشاورزان منطقه شروع کرد. کشاورزان حاضر در این کلاس‌ها شیوه بهره برداری از کود طبیعی و جایگزین کردن کشت‌های پر مصرف آب را آموختند. اخیرا دولت ژاپن نیز ۱ میلیون دلار به پروژه احیای دریاچه ارومیه اهدا کرد.

حل بحران کم آبی در ایران بدون تردید کاری دراز مدت و پر هزینه خواهد بود: بنا بر پیش بینی‌ حمید چیت چیان، وزیر نیرو، احیای دریاچه ارومیه تا ۱۵ سال می‌‌تواند طول بکشد و حدود ۴ میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت.

اما هزینه سهل انگاری می‌‌تواند بسیار خطرناک تر باشد.